ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගය

වයස අවුරුදු 60 – 70 ත් අතර පසුවන කාන්තාවන් තිදෙනකුගෙන් එක් අයකු වියපත් වීමත් සමඟ ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගයට ගොදුරුවීමේ අවදානම ඉහළ යයි. ඒ වාගේම වයස අවුරුදු 80 ඉක්ම වූ කාන්තාවන් තිදෙනකුගෙන් දෙදෙනෙක්ම රෝගීවීමේ අවදානම පවතින අයයි.

වසර ගණනක් පුරා පවතින සියුම් කොන්දේ කැක්කුම බොහෝ දෙනකු ගණනකට නොගත්තත් ඊට හේතුව ඔස්ටියෝපොරා්සිස් විය හැකියි. අධික රුධිර පීඩනය මෙන්ම මෙය ද නිහඬව අප කරා එන රෝගයකි. බොහෝ දෙනකු තමන් රෝගී බව දැන ගන්නේ සුළු වැටීමකින් අස්ථි පිපුරුණු පසුවයි. ඔස්ටියෝපොරා්සිස් මාරාන්තික නොවුණත් මාරාන්තික වන්නේ අස්ථි බිඳී එක්තැන් වූ විටය. එනිසා අස්ථි රැක ගැනීම ඉතා වැදගත්ය. රුව ගැන වගේම අස්ථි ගැන සිතීමට නව යෞවනයේදීම මුල පිරිය යුතුය.
අපේ අස්ථිවලට වැඩිපුරම කැල්සියම් අවශ්‍ය වයස අවුරුදු 10 – 18 අතර කාලයේදීයි. අස්ථි වේගයෙන් වර්ධනය වෙන්නේ ඒ වයස්වලදීයි. එහෙත් මේ විභාග ඉලක්ක කරගෙන නොකා නොබී අපේ නව යෞවනියන් පන්ති කාමරවලට කොටු වී සිටින කාලයයි. නිසි වයසට අස්ථි ගැන සැලකිලිමත් නොවීමේ වරදට වන්දි ගෙවීමට සිදුවන්නේ වැඩිහිටි වයසේදියි. එසේ කියා අධි කැල්සියම් අඩංගු කෘත්‍රිම පාන නම් ලබා දීම නුසුදුසුයි. එයින් සිදුවන්නේ කැල්සියම් වැඩි වී නැති ලෙඩ හට ගැනීමයි.
පන්ති යන දූට, පුතාට අම්මලා වැඩියෙන් කිරි, යෝගට්, චීස්, හාල්මැස්සන් වැනි කුඩා මාළු, සැමන්, සාඩින්, මුරුංගා කොළ, කැරට් කොළ, කතුරුමුරුංගා වැනි ආහාර දිය යුතුයි.

වැඩිහිටි වියේදී අස්ථි සවිමත්ව පවත්වා ගැනීමට නම්

* උදෑසන හිරු එළියට මිනිත්තු 10 ක් නිරාවරණය වන්න. අපේ අස්ථිවලට අවශ්‍ය විටමින් D වලින් සියයට අනූවක්ම හිරු එළියෙන් ලබාගත හැකියි.
* සිහින් වූවාට කෙසඟ නොවන්න. ශරීර ස්කන්ධ දර්ශකය 19 ට අඩුවීම ද සුදුසු නැත.
* මාපියන්ගේ අස්ථිවල නිරෝගී බව ගැන සොයා බලන්න. අපේ අස්ථිවල සියයට අසූවක් මාපිය උරුමයෙන් ලැබෙන්නකි. මවගේ, පියාගේ අස්ථි බිඳී ඇත්නම් දරුවන්ට ද අවදානමක් තිබේ. එනිසා වැඩිපුර අස්ථි ගැන අවධානය යොමු කරන්න.
* අස්ථි සවිමත් වන ව්‍යායාම කරන්න. බර ඉසිලීම, කායවර්ධන ව්‍යායාම අස්ථි සවිමත් කරන ව්‍යායාමය. සිරුරේ බර අස්ථිවලට දැනෙන ව්‍යායාම කිරීම වැදගත් වේ. උඩ පැනීම, දිවීම, ඇවිදීම අස්ථිවලට බර දැනෙන ව්‍යායාමය. සතියකට සැතපුම් 3 – 5 ක් ඇවිදීමෙන් අස්ථි සවිමත් වෙයි. වයස අවුරුදු 25 වන විට කෙනකුගේ අස්ථිවල උපරිමයට ළඟා වී අවසන්ය. වයස තිස් ගණන් වන විට අස්ථි වර්ධනය වනවාටත් වඩා කඩිනමින් අස්ථි දුර්වලවීම ඇරඹෙයි.
ඊස්ට්‍රජන් කාන්තා හෝර්මෝනය වයස්ගතවන විට අඩුවීමට ගනී. එයත් කාන්තාවන්ගේ අස්ථි දුර්වල කරන තවත් හේතුවකි. ආර්තවහරණය සිදු වී වසර 5 – 7 ක් ගත වූවාට පසු කාන්තාවගේ අස්ථිවලින් 20% පමණ අහිමිවීමට තිබෙන ඉඩකඩ වැඩිය. අධික ලෙස දහදිය දමන, රාත්‍රියට වැඩි උණුසුමක් දැනෙන කාන්තාවන් අස්ථි දුර්වලවීමට වැඩි ඉඩක් ඇති අයයි.

* කාන්තාවක වීම
* වයස්ගත වීම
* පවුලේ සමීප ඥාතීන්ට ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගය වැලඳී තිබීම
* අඩු වයසේදී (අවුරුදු 45 ට පෙර) ආර්තවහරණය වීම හෝ ගර්භාෂය සැත්කමකින් ඉවත්කර තිබීම.
* රුමැටොයිඩ් ආතරයිටිස්, පළමුවැනි වර්ගයේ දියවැඩියාව, අන්ත්‍ර ප්‍රදාහ, තයිරොයිඩ් ගැටලු තිබීම රෝගයට ඇති අවදානම වැඩිකරන සාධකයි.
රුමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් හා ඔස්ටියෝපොරෝසිස් අතර සබඳතාවක් පවතින බව අධ්‍යයන ගණනාවකින්ම හෙළි වී තිබේ. රුමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් රෝගීන්ගේ අස්ථි දුර්වලවීමට පිපිරීමට තිබෙන ඉඩ වැඩියි. රෝගයට දෙන ඖෂධ නිසා අස්ථී දුර්වල වේ. සන්ධි වේදනාව නිසා රෝගීන් ව්‍යායාම කිරීමට මැළි වේ. මේවා ඔස්ටියෝපොරෝසිස් අවදානම ඉහළ නංවයි. රුමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් රෝගය නිසා ද අස්ථි කෙළින්ම දුර්වල වේ. රෝගය ඇති සන්ධි අවට අස්ථි ඉක්මනින් දුබල විය හැකියි. රෝගයෙන් පෙළෙන පිරිමින්ට වඩා දෙගුණයක, තෙගුණයක අවදානමක් කාන්තාවන්ට පවතී.

තයිරොයිඩ් රෝගය හා අස්ථි කුහර සහිත වී දුබල වී බිඳීයාමේ රෝගය හෙවත් ඔස්ටියෝපොරෝසිස් සෑදීම අතර නෑකමක් ඇත. තයිරොයිඩ් හෝර්මෝන ක්ෂය වන අස්ථි නැවත ගොඩ නැඟීම අඩාල කරයි.
තයිරොයිඩ් හෝර්මෝන ඉහළ මට්ටමින් දිගටම පවතින විට අස්ථි ක්ෂයවීම වේගවත් වේ. ඒ වාගේම තයිරොයිඩ් හෝර්මෝනය තිබිය යුතු මට්ටමට වඩා අඩුවෙන් තිබීම ද අස්ථිවලට සුබ නැත.

අන්ත්‍ර ප්‍රදාහයට පත්වීමට දෙන ඖෂධ වගේම ආහාර ජීර්ණය නිසි ලෙස සිදු නොවීමෙන් කැල්සියම්, විටමින් ඩී උරා ගැනීම අඩුවීම අස්ථි සෞඛ්‍යයට බලපායි. කුඩා බඩවැල් සැත්කමකින් ඉවත් කිරිමද, කැල්සියම්, විටමින් ඩී උරා ගැනීමට බාධාවකි.
අස්ථී සවිමත් කිරීමට අවශ්‍ය විටමින් හා ඛනිජ ලවණ රාශියකි. කැල්සියම්, විටමින් ඩී වලට අමතරව විටමින් කේ 2, මැග්නීසියම්, සින්ක්, පොටෑසියම් ද අවශ්‍යය. අස්ථිවල නිරෝගීභාවය ගැන කතා කිරීමේදී කැල්සියම් අංක එකේ වැජඹුණත්, වැඩිහිටි කාන්තාවන් පමණට වඩා කැල්සියම් ආහාර ගැනීම නම් නුසුදුසුයි. අපට කැල්සියම් ලබා ගැනීමට තිබෙන හොඳම මාර්ගය කැල්සියම් අඩංගු ආහාර ගැනීමයි. අනවශ්‍ය ලෙස පෙති ලෙසින් වැඩිහිටි කාන්තාවන් කැල්සියම් ගැනීම නුසුදුසු හදවත් රෝග වැලඳිය හැකි නිසයි.

අස්ථිවල කැල්සියම් ඇත්තේ සියයට විස්සක් පමණි. සියයට 50 ක් ඇත්තේ ප්‍රෝටීන්ය.
ප්‍රෝටීන් අස්ථිවල නම්‍යතාවට වැදගත්ය. බෝංචි, මාළු, කුකුළු මස් මඟින් ප්‍රෝටීන් ලබාගත හැකිය. කැරට්, ලූනු, ගම්මිරිස්, සුදුලූනු පාන් ආහාරයේ කොටස්කරුවන් කරගන්න.

* කිරි, කැල්සියම් ලබා ගත හැකි ප්‍රධාන මාර්ගය කර නොගන්න.
* විටමින් ඩී මේද සහිත මාළු, බිත්තර කහමද විටමින් ඩී එක් කළ කිරි හා ධාන්‍ය මඟින් ද, මැග්නීසියම් කොළ එළවළු, ධාන්‍ය, ඇට වර්ග වලින් ද, විටමින් කේ කොළ එළවළු මඟින් ද, පොටෑසියම් පලතුරු හා එළවළුවලින් ද ලබා ගත හැකිය.
* ලුණු කැල්සියම් උරා ගැනීම අඩු කරයි. එනිසා දිනකට ලුණු මි. ග්‍රෑ. 2,300 කට වඩා (තේ හැන්දකට) වඩා ගැනීම සුදුසු නැත.
* සෝඩා අධික ලෙස පානය කිරීම අස්ථි දිරාපත් කරන කරුණකි.
* සීනි, කැල්සියම්වල සතුරෙකි. සීනි, කැල්සියම් උරා ගැනීම අඩු කරයි. කැෆේන් අඩංගු කෝපි වැනි පාන ද අස්ථි කැල්සියම් නැතිකර දුබල කරයි.
* ඩයට් කිරීම අස්ථිවලට පොට වරද්දා ගැනීමකි.
* සිත් සතුට ද අස්ථි සෞඛ්‍යයට බලපායි.
* නිවැරැදි ඉරියව් කුදු ගැසුණු කොන්දක් නැතිව කොන්ද කෙළින් තබාගෙන ජීවත්වීමට උපකාර වේ. ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගයට ගොදුරුවීම ද කොන්ද වකුටු කරන හේතුවකි.
* වයස්ගත වූ කාන්තාවන්ට ආහාරවලින් ලැබෙන කැල්සියම් ප්‍රමාණවත් නැත්නම් වෛද්‍ය උපදෙස් පරිදි කැල්සියම් පෙති ගැනීමට සිදු වේ. වයස අවුරුදු තිස් ගණන්වලින් පසු කැල්සියම් උරා ගැනීම අඩු වේ.
* වයස අවුරුදු 40 පමණ සිට අස්ථි ධාරිතාව (BAMD) පරික්ෂා කරගන්න.
බෝන් මිනරල් ඩෙන්සිටි ටෙස්ට් (BAMD) ලෙස මෙය හඳුන්වයි. මෙය කිසිදු වේදනාවක් නොදැනෙන සරල පරීක්ෂාවකි. අස්ථි පිපිරීමට පෙර රෝගය හඳුනා ගැනීමට මේ පරීක්ෂණය උපකාරී වෙයි.
* කෝටිකොස්ටීරොයිඩ්ස් (ප්‍රෙඩ්නිසෝන්) වැනි ඖෂධ සති හයකට වඩා ගන්නා විට අස්ථි දුර්වල වන නිසා වෛද්‍ය උපදෙස් පරිදි වැඩිපුර කැල්සියම් ලබා ගැනීමට සිදු වෙයි.
* උකුළු ඇටය බිඳීම රෝගියකු රෝගය නිසා අත්විඳින දරුණුම ප්‍රතිඵලයයි. එනිසාම එක්තැන් වී රෝගියාගේ ආයු කාලය අකාලයේ කෙටි වේ.
* ඔස්ටියෝපොරෝසිස් රෝගයෙන් පෙළෙනවා නම් නොවැටී සිටීමට වගබලා ගන්න. වැටීමෙන් අනතුරු නොවන පරිසරයක ජීවත්වන්න.(උදා: ටයිල් ඇල්ලීමේදී රළු ටයිල් තෝරා ගැනීම)
* කොන්දේ වේදනාව, උස අඩුවීම, කොන්ද වකුටුවීම, පහසුවෙන් සුළු වැටීමකදී අස්ථි පිපිරීම රෝගයේ ලකුණුයි.